Przepisy działu szóstego Kodeksu pracy Czas pracy są ciągłym źródłem zmian i udoskonaleń.  Są one ważnym elementem w procesie pracy a jednocześnie najbardziej konfliktogennym obszarem stosunku pracy. Wiele wątpliwości i problemów nastręcza prawidłowe rozliczenie czasu pracy i sposoby rekompensaty dla pracowników i pracodawców.

Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do jej wykonywania.

Samo sformułowanie pozostaje do dyspozycji nie zostało nigdzie sprecyzowane. Opierając się na piśmiennictwie prawniczym należy przyjąć, iż jest to czas faktycznego wykonywania pracy lub pozostawania w gotowości do jej świadczenia. Nie każdy jednak czas pozostawania w gotowości jest czasem pracy. Na przykład czas dyżuru, podczas którego pracownik zobowiązany jest do pozostawania w gotowości świadczenia pracy poza godzinami pracy, nie jest czasem pracy, jeśli podczas dyżuru praca nie była świadczona.

Pojęcie miejsca wykonywania pracy nie nastręcza już tak wielu wątpliwości. Może to być stanowisko pracy w siedzibie firmy, oddziale, może to też być skierowanie do świadczenia pracy poza nią, u innego pracodawcy, w terenie itp.

Do czasu pracy zalicza się:

• wykonywanie pracy w siedzibie lub w innym miejscu zgodnie z poleceniem pracodawcy (art. 128 § 1 kp),
• przerwy z przyczyn dotyczących pracodawcy, za które on odpowiada na zasadzie ryzyka, np. awaria maszyn, brak prądu, powódź itp.,
• przerwy w pracy przysługujące pracownikom pracującym w warunkach szczególnie uciążliwych, szkodliwych dla zdrowia albo zatrudnionych przy pracach monotonnych (art. 145 § 1 kp),
• przerwy w pracy dla pracownicy karmiącej piersią, której dobowy czas pracy wynosi nie mniej niż 4 godziny dziennie (art. 187 § 1 kp),
• piętnastominutowej przerwy w pracy, jeśli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin (art. 134 kp),
• udział pracownika w szkoleniu z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 237³ § 3 kp),
• wykonywanie badań okresowych i kontrolnych, o ile odbywają się w godzinach pracy (art. 229 § 3 kp),
• 30-minutowe przerwy w pracy przysługujące pracownikowi młodocianemu, jeżeli jego dobowy wymiar czasu pracy jest dłuższy niż 4,5 godziny dziennie (art. 202 § 3 kp),
• pięciominutowe przerwy w pracy po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego, o ile nie można zapewnić pracownikowi pracy w zmiennym charakterze (§ 7 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe),
• przerwę na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek, przysługujące pracownikowi niepełnosprawnemu (art. 17 ustawy z 27 sierpnia 1997 o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych).

Do czasu pracy pracownika nie zalicza się:

• usprawiedliwionych okresów nieobecności pracownika oraz zwolnień od pracy udzielanych na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. Obniża się o liczbę godzin usprawiedliwionej nieobecności czas pracy przypadający do przepracowania w danym okresie rozliczeniowym zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy (art. 130 § 3 kp),
• przerwy trwającej co najwyżej 5 godzin w ciągu doby udzielanej w przerywanym czasie pracy (art. 139 § 1 kp),
• co najwyżej 60-minutowej przerwy w pracy w celu załatwienia spraw osobistych lub spożycia posiłku (art. 141 kp),
• czas dyżuru pełnionego przez pracownika poza normalnymi godzinami pracy w zakładzie lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, jeśli podczas dyżuru pracownik nie wykonywał pracy (art. 151⁵ § 2 kp).