Stosunek pracy tworzą dwa podmioty – pracodawca i pracownik.

Pracodawcą jest ten, kto może zatrudniać pracowników, tzn, nawiązywać z nimi stosunek pracy. Na podstawie przepisów Kodeksu pracy można wskazać trzy grupy pracodawców.

1. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą – właściciel zakładu,

2. Osoby prawne, które osobowość prawną uzyskują z chwilą wpisania do odpowiedniego rejestru, np. rejestr przedsiębiorstw państwowych, Krajowy Rejestr Sądowy itp. Skarb Państwa nie może być pracodawcą, a tylko jednostka posiadająca osobowość prawną (sędziego zatrudnia sąd a nie Skarb Państwa).

3. Jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, jeżeli zatrudniają pracowników. Jeśli pracownik przyjmowany jest do pracy przez oddział większej firmy oraz oddział ten nie działa samodzielnie, tylko podpisuje umowę o pracę w imieniu centrali, to nie zatrudniają one samodzielnie pracowników, tzn. we własnym imieniu. Umowa o pracę jest zawierana z centralą i ona jest pracodawcą. Ten ostatni punkt niezmiernie rzadko dotyczy mikroprzedsiębiorstw, nie będę go szerzej omawiać.

Czynności z zakresu prawa pracy, w które wyposażył nas kodeks pracy, obejmują:

– oświadczenia woli – zawarcie umowy o pracę, rozwiązanie jej;

– działania wywołujące skutek prawny – udzielenie urlopu, nałożenie kary porządkowej, wystawienie świadectwa pracy itp.

Czynności z zakresu prawa pracy może wykonywać osobiście właściciel zakładu lub inna wyznaczona przez niego osoba, gdy pracodawcą jest osoba fizyczna. Przepisy regulują sytuacje, gdy pracodawca nie będzie mógł dokonywać tychże czynności samodzielnie.

– gdy pracodawca jest osobą niepełnoletnią (nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych) – czynności prawnych dokonuje przedstawiciel ustawowy np. rodzice;

– gdy pracodawca został całkowicie ubezwłasnowolniony – czynności dokonuje opiekun;

– gdy pracodawca został ubezwłasnowolniony częściowo – czynności dokonuje ustanowiony przez sąd kurator.

Jeśli natomiast jest to jednostka organizacyjna może to być organ statutowy, organ zarządzający lub wyznaczona do tego osoba fizyczna; może to być reprezentacja jednoosobowa lub reprezentacja łączna.